بزرگترین تلسکوپ ایران
مهدی
بچه ها کسی جواب رو میدونه ؟
بزرگترین تلسکوپ ایران را از این سایت دریافت کنید.
تلسکوپ ۳.۴ متری ایران بالاخره چشم بر آسمان گشود/قدرت‌نمایی محققان و مهندسان ایرانی در قله گرگش
با انجام اولین نورگیری رصدخانه ملی ایران و ثبت اولین نور تلسکوپ ۳.۴ متری این رصدخانه ملی، آخرین گام در مرحله تجمیعِ زیر مجموعه‌های تلسکوپ و تکمیل بزرگترین طرح علمی کشور برداشته شد.
شنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۱ - ۰۹:۱۷ GMT 05:47
شنبه / ۲۳ مهر ۱۴۰۱ / ۱۲:۳۳
دسته‌بندی: علم و فناوری ایران
کد خبر: 1401072312048
خبرنگار : 30057
اولین نورگیری توسط تلسکوپ رصدخانه ملی ایران انجام شد؛
اولین نورگیری توسط تلسکوپ رصدخانه ملی ایران انجام شد؛ تلسکوپ ۳.۴ متری ایران بالاخره چشم بر آسمان گشود/قدرت‌نمایی محققان و مهندسان ایرانی در قله گرگش
با انجام اولین نورگیری رصدخانه ملی ایران و ثبت اولین نور تلسکوپ ۳.۴ متری این رصدخانه ملی، آخرین گام در مرحله تجمیعِ زیر مجموعه‌های تلسکوپ و تکمیل بزرگترین طرح علمی کشور برداشته شد.
به گزارش ایسنا و به نقل از رصدخانه ملی ایران، طرح رصدخانه ملی ایران نخستین طرح کلان علمی کشور در حوزه علوم پایه است که پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با تکیه بر دانش و فناوری بومی شده و با حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه به اجرا در آورده است. این طرح گام مهمی در توسعه نجوم و کیهان‌شناسی رصدی و ایجاد و توسعه فناوری‌های مرتبط به آن در بخش اپتیک، مکانیک و کنترل محسوب می‌شود.«اولین نور» آغاز مجموعه‌ای از فعالیت‌هاست که هدف از آنها شناخت رفتار اپتیکی، کنترلی و مکانیکی تلسکوپ و سنجش ویژگی‌های اصلی تلسکوپ نظیر ابعاد لکه نوری در کانون و قابلیت کنترلیِ آن مانند هدف‌گیری و رهگیری تلسکوپ و همچنین عملکرد اپتیک فعال است. این فرآیند با انجام تنظیمات نهایی تلسکوپ و تجمیع نرم‌افزارها به بهره‌برداری علمی از تلسکوپ منتهی می‌شود.
داده‌های تصاویر اولین نور نشان می‌دهد که تلسکوپ در ابتدای فرایند، کیفیت تصویر ۰.۸ ثانیه قوسی منطبق بر دید نجومیِ متوسط سایت رصدی گرگش را در کانون اصلی و در گستره میدان دید ۲ دقیقه قوسی فراهم می‌کند. تصویر سیستم جفت‌کهکشان برخوردی Arp ۲۸۲ در فاصله ۳۲۰ میلیون سال نوری برای ثبت اولین نور جسم فراکهکشانی نشان دهنده قابلیت‌های فنی این تلسکوپ در نخستین شب رصد فنی است.
تصاویر اولین نور این تلسکوپ انسجام مجموعه‌های اپتیک، مکانیک، سخت‌افزار و نرم افزار کنترل در یک پیکربندی متشکل از ده‌ها هزار قطعه مکانیکی و الکترونیکی را نشان می‌دهد. در حال حاضر تلسکوپ اجرام آسمانی را با دقت بهتر از یک ثانیه قوسی (در زمان نوردهی۱۰ دقیقه) رهگیری می‌کند که به مراتب بهتر از میزان تعیین شده در اسناد طراحی است. همچنین سامانه اپتیک فعال بطور مطلوب قابلیت حذف ابیراهی‌های اپتیکی از طریق تغییر شکل آینه اولیه و جابجایی آینه ثانویه را به نمایش گذاشته‌اند.
طرح رصدخانه ملی ایران از سال ۱۳۸۱ با آغاز مطالعات مکان‌یابی آغاز شد و از سال ۱۳۸۸ در مسیر طراحی قرار گرفت. این طرح با پشت سر گذاشتن موفق طراحی تفصیلی در سال ۱۳۹۶ وارد مرحله ساخت شد و با وجود دشواری‌های اقتصادی، مسیر اجرای آن ادامه یافت و با وجود همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ ساخت و نصب محفظه تلسکوپ در سال ۱۳۹۹ و نصب و راه اندازی سازه تلسکوپ در خرداد ماه سال ۱۴۰۰ به انجام رسید.
ساخت و راه‌اندازی سامانه پیچیده لایه نشانی در سال ۱۴۰۱ به اتمام رسید تا شیشه‌های صیقل داده شده به آینه تبدیل شوند. این سامانه بزرگترین سامانه لایه‌نشانی در شرایط خلأ بالاست. با انتقال و نصب آینه اولیه و ثانویه تلسکوپ، مهمترین و حساس‌ترین مرحله اجراییِ این طرح به انجام رسید تا در مهرماه ۱۴۰۱ بر اساس برنامه تعیین شده قبلی نورگیری این تلسکوپ محقق شود.
تلسکوپِ اصلی رصدخانه ملی ایران، تلسکوپ اپتیکی با قطر آینه اصلی ۳۴۰ سانتی‌متر (وزن ۴۰۰۰ کیلوگرم) و آینه ثانویه ۶۰ سانتی متر از ترکیب اپتیکی کاسگرین و سازه مکانیکی از نوع سمتی-ارتفاعی بهره‌مند است. این ترکیب برای اغلب تلسکوپ‌های با ابعاد متوسط تا بسیار بزرگ در سال‌های اخیر بکار گرفته شده است. این تلسکوپ از آخرین فناوری‌ها در کنترل حرکت محورها و همچنین کنترل آینه اولیه و ثانویه استفاده می‌کند. وزن سازه تلسکوپ حدود ۹۰ تن است.
در سال ۱۴۰۱ تکمیل روکش آسفالت جاده اختصاصی رصدخانه ملی ایران به طول ۱۱.۵ کیلومتر و همچنین خط انتقال برق و فیبر نوری به قله ۳۶۰۰ متری گرگش انجام شد.
پژوهشگاه دانش‌های بنیادی بر ضرورت «اهتمام و حوصله» در برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های بزرگ علمیِ مشابهِ رصدخانه ملی ایران تاکید می‌کند. طرح‌هایی که به دلیل ناشناخته‌های فنی و اجرایی و همچنین به لحاظ وسعت عملیات فنی و مهندسی، به پیگیری طولانی نیاز دارند. چنین طرح‌هایی منشأ تحولات مهم در علم و فناوری و صنایع در کشور هستند.
پژوهشگاه دانش‌های بنیادی از همه دستگاههای اجراییِ حامی، سازمان‌ها، شرکت‌های خصوصی و دولتی و همچنین از مدیران و اشخاص حقیقی که در اجرای این طرح مشارکت کردند، قدردانی می‌کند.
تصویر سیستم جفت کهکشان Arp ۲۸۲ (کهکشان بزرگتر با نام NGC ۱۶۹ و همدم آن با نام IC ۱۵۵۹) در صورت فلکی آندرومدا (امراه مسلسله) در فاصله ۳۲۰ میلیون سال یکی از نخستین تصاویر ثبت شده توسط تلسکوپ ۳.۴ متری رصدخانه ملی ایران است. این تصویر یکی از تصاویر ثبت شده در فرآیند سنجش قابلیت‌های فنی تلسکوپ ثبت شده است.
به گزارش ایسنا، در شرایطی که ایران همواره طی سال‌های گذشته به دلائل مختلف از سوی بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان مورد تحریم قرار گرفته است، دانشمندان کشورمان همواره سعی کرده‌اند از کمترین امکانات ممکن نهایت استفاده را ببرند و در زمینه‌های مختلف علمی دستاوردهای بزرگی را برای ایران بدست بیاورند.از سالها پیش، آرزوی دانشمندان و محققان نجوم کشور این بوده که رصدخانه‌ای مجهز و کاملا ایرانی در کشور وجود داشته باشد. این مهم هم اکنون و با اعلام خبر رسمی اولین نورگیری تلسکوپ رصدخانه ملی ایران که بر روی قله ۳۶۰۰ متری "گرگش" در بخش مرکزی ایران است محقق شد.این طرح کلان ملی، به لحاظ مکان‌یابی راه درازی را طی کرده است به طوری که با توجه به حساس بودن کار مکان‌یابی رصدخانه؛ مطالعات دقیق دید نجومی، هواشناسی و ژئوفیزیک بر روی ۴۰ قله در نواحی مختلف کشور انجام شد و در نهایت از میان چهار قله در ارتفاعات خراسان جنوبی، کرمان، قله‌ای در استان اصفهان به نام "گرگش" و قله "دینوا" در منطقه مرز میان کاشان و قم که واجد بیشترین ارزش نجومی در کشور هستند، در نهایت قله «گرگش» به عنوان میزبان نخستین تلسکوپ و رصدخانه ملی ایران انتخاب شد.رصدخانه ملی ایران
رصدخانه ملی ایران
مختصات: ۳۳°۴۰′۲۷″ شمالی ۵۱°۱۹′۰۷″ شرقی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پیشینه[ویرایش]
اندیشهٔ داشتن یک رصدخانهٔ بزرگ در مقیاس جهانی برای کشور از پیش از انقلاب ۱۳۵۷ مطرح بود و پس از انقلاب نیز یک فرد نیکوکار حاضر شد تا هزینه‌های ساخت چنین مجموعه‌ای را تقبل کند ولی بخاطر مشکلاتی، این رؤیای اخترشناسان ایران و آن خیّر محقق نشد. پس از مدتی پیشنهاد ساخت یک رصدخانهٔ بزرگ برای کشور به عنوان یک آزمایشگاه علمی ملی، به‌طور جدی و رسمی، در سال ۱۳۷۷ مطرح شد. در این سال رصدخانهٔ ملی به عنوان یکی از دو طرح کلان پژوهشی در شورای پژوهش‌های علمی مطرح و تصویب شد و در سال ۱۳۷۸ مرحلهٔ مکان‌یابی رصدخانهٔ ملی در قالب یک طرح پژوهشی دانشگاهی آغاز شد.
با کوشش‌های رضا منصوری، استاد فیزیک و اخترشناس ایرانی و معاون پژوهشی وقت وزارت علوم، در روزهای پایانی سال ۱۳۸۲ طرح رصدخانهٔ ملی ایران به عنوان یک طرح علمی با بودجهٔ مستقل در هیئت دولت تصویب شد ولی به دلایل مختلف، بودجه‌ای در سال بعد به آن اختصاص نیافت. با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد این طرح متوقف شد تا اینکه با دستور سید علی خامنه‌ای و تخصیص یک اعتبار محدود در سال ۱۳۸۸ کار طراحی و ساخت‌وساز رصدخانه در عمل آغاز شد.
از آن زمان تاکنون، طراحی مقدماتی تلسکوپ به پایان رسیده، آینهٔ اصلی تلسکوپ با قطر سه‌ونیم متر خریداری و تراش و پولیش شده، محل ساخت رصدخانه در قلهٔ گرگش کاشان تسطیح و راه ارتباطی آن تقریباً تکمیل شده و حداقل یکی از قطعات اصلی تلسکوپ در داخل ایران طراحی و ساخته شده‌است که مجموع این کارها تا شهریور ۱۳۹۳ چیزی در حدود ۲۹ درصد از کل عملیات لازم برای تکمیل طرح را شامل می‌شود.[۱]
جانمایی[ویرایش]
رصدخانهٔ ملی ایران در ارتفاع ۳٬۶۰۰ متری و در قلهٔ گرگش احداث می‌شود. بر اساس تغییرات اعمال شده در طرح توسعهٔ این سایت در سال ۱۳۹۵ تلسکوپ ۳٫۴ متری و سایر تجهیزات به‌صورت مرکزی کنترل و مدیریت می‌شوند. پشتیبانی از سایت از رصدسرا که در ۷ کیلومتری شمال‌شرق شهر کامو قرار دارد انجام می‌شود. رصدسرا شامل بخش‌های پژوهشی، کارگاه‌ها و اقامتگاه‌ها و همچنین سایر تجهیزات رصدی در دیگر طول موج‌هایی است که لزوماً نیازمند نصب در نقاط مرتفع نیستند. قله گرگش در محدوده جغرافیایی کامو و از نظر تقسیمات کشوری در حریم روستای کامو واقع شده‌است.
تلسکوپ[ویرایش]
نخستین تلسکوپ رصدخانهٔ ملی ایران تلسکوپ ۳٫۴ متری با اپتیک کاسیگرین ریچی-کرتن است. قطر آینهٔ اصلی ۳٫۴ متر و قطر آینهٔ دوم ۶۰ سانتی‌متر است. این تلسکوپ توسط مهندسان رصدخانهٔ ملی ایران به‌طور کامل طراحی و در یکی از کارخانجات صنعتی ساخته می‌شود. آینه‌های تلسکوپ و سایر تجهیزات مورد نیاز تحویل رصدخانهٔ ملی ایران شده‌است.[۱] پایهٔ تلسکوپ از نوع سمتی-ارتفاعی است و می‌تواند با دقت بسیار بالا (کسری از ثانیهٔ قوسی) اجرام آسمانی را دنبال کند.
مقالهٔ اصلی: تلسکوپ ملی ایران
مدیریت پروژه و طراحی[ویرایش]
مدیریت ساخت این رصدخانه با دکتر حبیب خسروشاهی استاد تمام و عضو هیئت علمی نجوم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی است. وی در سال ۱۳۸۷ به پروژهٔ رصدخانهٔ ملی ایران پیوست و تاکنون سرپرستی مدیریت علمی این طرح را بر عهده دارد. او از سال ۱۳۹۴ مجری این طرح است. این رصد خانه درسال ۱۴۰۰ به بهره برداری رسید. [۲]
اهمیت طرح[ویرایش]
طراحی و ساخت و بهره‌برداری از یک رصدخانهٔ بزرگ افزون‌بر تأثیری که بر توسعهٔ علمی کشور و بالابردن جایگاه علمی ایران در منطقه و جهان دارد، موجب پا گرفتن و رشد برخی از صنایع و فناوری‌های پیشرفته در کشور می شود که تا پیش از آن شناختی از آن وجود نداشته‌است. به عنوان مثال از تأثیر این طرح در انتقال دانش و دسترسی به فناوری‌هایی که تاکنون در ایران وجود نداشته، به ساخت نخستین یاتاقان‌های هیدرو استاتیک برای حرکت دقیق و نرم تلسکوپ اشاره می‌کنند. این یاتاقان‌ها به دلیل دقت زیاد و ظرفیت تحمل بار بالا می‌توانند کاربردهای زیادی در صنایع مختلف داشته باشند و ایران را از واردات چنین قطعات گران‌قیمتی بی‌نیاز کنند.[۱] سر ریز فناوری به صنعت، تجربه مدیریت طرح‌های کلان و فرابخشی در کنار کسب تجربه بی‌سابقه در آزمون‌های تجهیزات اپتیکی بزرگ از جمله تبعات مثبت اجرای این طرح است.
وضعیت کنونی[ویرایش]
در شهریور ۱۳۹۳ به گفتهٔ مجری طرح و به دلیل پرداخت نشدن بودجه، طرح رصدخانهٔ ملی ایران در آستانهٔ تعطیلی قرار گرفت.[۱] آینهٔ اصلی تلسکوپ که در سال ۱۳۸۹ سفارش داده شده بود در ۳ اسفند ۱۳۹۳ وارد کشور شد و در مراسمی با حضور رضا منصوری مجری طرح، محمّد فرهادی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، محمدجواد لاریجانی رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری وقت رئیس‌جمهور، حبیب خسروشاهی معاون علمی طرح، عباسعلی منصوری آرانی نمایندهٔ کاشان و آران و بیدگل و نمایندهٔ نطنز بادرود در محل پژوهشگاه دانش‌های بنیادی رونمایی شد.[۳]
در بهار ۱۳۹۴، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور از قلهٔ گرگش واقع در انتهای غربی روستای زیبای قزاآن (فاصله پنج کیلومتری با قمصر) و از سامانهٔ اندازه‌گیری خودکار دید نجومی و روند احداث جاده بازدید کرد.[۴]
در بهمن ۱۳۹۴ دکتر محمدجواد لاریجانی طی حکمی دکتر حبیب خسروشاهی را به عنوان مجری طرح رصدخانهٔ ملی ایران جایگزین دکتر رضا منصوری کرد[۵] و بدین ترتیب روند اتمام طراحی و ساخت رصدخانهٔ ملی ایران شتاب گرفت.
طبق اعلام مجری رصدخانهٔ ملی ایران ساخت بنای ثابت محفظه تلسکوپ ۳٫۴ متری، محوطه‌سازی و ساختمان عملیات و لایه‌نشانی رصدخانهٔ ملی از تیرماه ۱۳۹۶ آغاز شده‌است. [۱]
عملیات ساختمانی قلهٔ گرگش روستای قزاآن و نصب بخش عمدهٔ گنبد تلسکوپ رصدخانهٔ ملی ایران در آبان ۱۳۹۹ به پایان رسید.[۶] رصدخانهٔ ملی ایران در سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری رسید. در ۲۳ مهر ۱۴۰۱ اولین بار رسما تلسکوپ راه اندازی و تصاویر دریافت شده منتشر شد. [۷]
بچه ها کسی جواب رو میدونه ؟